گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

روز عاشورایی مرحوم خاتم الفقهاء و المجتهدین شیخ مرتضی انصاری اعلی الله مقامه جلوی درِ ورودیِ صحن مطهّر امیر المومنین علیه السلام ایستاده بود و از دسته جات سینه زنی استقبال می کرد و در کنار او أفندی که از طرف حکومت عثمانی حاکم عراق بود ایستاده بود. أفندی از شیخ پرسید؟

در عظمت دعای عرفه و نسبتش به سیدالشهداء علیه السلام بین هیچیک از صاحب نظرات علوم اسلامی و آسمانی شبهه و اختلافی نیست؛ اما در فقرات پایانی این دعا اختلاف است برخی آن را منسوب به حضرت می دانند و برخی نمی دانند. در این میان نظر عارف کامل حضرت علامه طهرانی قدس الله نفسه خواندنی است

سلام علیکم. با توجه به اینکه روز عرفه کربلا ازدحام زیاد هست و بنده دوست دارم که در ایام خلوت به زیارت بروم آیا شما صلاح می دانید این عمل را به تاخیر بیاندازم؟ پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

ابن قولویه قمّى روایت می کند از پدرش از سعد بن عبد الله از بعضى از اصحابش از أحمد بن قتیبة همدانى از إسحق بن عمّار که مى‏ گوید: من به حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام عرض کردم که: من شب عرفه را در حائر حضرت امام حسین علیه السّلام بیتوته کردم و 

یکی از شخصیّت های تاثیرگزار در زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله و شکل گیری و توسعه اسلام و اهداف آن، جناب حمزة بن عبدالمطّلب علیه السّلام است شخصیّتی که علاوه بر عمو، برادر رضاعی پیامبر نیز بود؛ در این مختصر صفحاتی را از زندگی آن مرید و دلسوز پیامبر ورق می زنیم

حجّت الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی: 

در سیر الی الله مقصد خداست و اولیای الهی هر کدام بر اساس ظرفیت و سعه و نورانیتی که دارند طریق هستند بر همین پایه است که از معصومین علیهم السلام به باب الله تعبیر می شود. یکی از اولیاء الهی که در سلوک الی الله همه سالکان راه خدا به ارادت تام و توسل و توجه بدان محتاجند، حضرت ابولفضائل، عباس بن علی علیه السلام است.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: آقا قمر بنی هاشم علیه السلام چنان مقامی دارد که هزاران نفر مثل سلمان باید کفشدارى و خاکروبى صحن و درگاه او را بنمایند. (امام شناسى ج ‏14 ص 148)

یکی از پرمحتواترین و رساترین اشعار توحیدی که در رثای حضرت اباعبد الله الحسین علیه السلام سروده شده شعر معروف (حسین است و بس) سروده حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه الشریف است، حجت الاسلام شاهرخ همدانی خاطرات و نکات ارزنده ای را ذیل این شعر یادداشت کردند که از نظر می گذرد.

مرحوم حداد رضوان الله تعالی علیه: 

این همه گرفتار در امواج نفس و دنیا و گناه، این همه حیران و سرگشته این همه طوفان زده ی در حال غرق از …؛

در یکی از مسافرتهایی که به جهت زیارت امام حسین علیه السّلام می‌رفتیم، جهت خواندن نمازهای مستحب و واجب توقف کردیم اما رفقای ما عجله داشتند که هر چه سریعتر حرکت کنند و خود را به کربلا برسانند. من به آنها گفتم: آیا قصد ما از زیارت امام حسین علیه السّلام خداست؟ و یا اینکه قصد ما

حجّة الاسلام حاجّ شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

توفیقات معنوی و مخصوصاً سلب آن، آثارش در رابطه با امام حسین علیه السّلام از همه جا بیشتر و مشهودتر است؛ لذا هر کسی میتواند خودش را در رابطه با حضرت محک بزند و واقف بر امر خویش گردد.

آوازه کمال، عرفان و پاک دامنی تو در همه عالم پیچیده است، که بودی زینت پدر و ماندی زینت اهل معرفت؛ با اینکه سنگینترین مصائب بر حضرت زینب سلام الله علیها وارد شد اما ذره ای از مسیر عقلانیت که توحید محض است خارج نشد

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: (حضرت علی اصغر علیه السلام) این طفل شیرخواره مذبوح با سُکَیْنه هر دو از یک مادر بودند مادرشان رَباب دختر امرؤالقیس مى‏ باشد؛ حضرت سیّد الشّهداء علیه السّلام حضرت سکینه و مادرش رباب را بسیار دوست داشتند. (امام شناسى، ج‏15، ص 311 و 316)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: ببینید (این جابر بن عبد الله انصاری) چقدر خوب معیت خود را با سیدالشّهداء (در گفتگوی با مرقد آن حضرت) بیان کرده است! می‌گوید: من اصلاً از شما هستم، من با شما جنگ کردم، در رکاب شما شمشیر زدم، من تشنگی خوردم، فرزند من سر بریده شد، فرزند من ذبح شد، برادران من کشته شده‌اند، خودم هم ذبح شدم، چرا؟ چون نیت من اینطور است. 

مرحوم علّامه حاج سیّد محمد حسین حسینی طهرانی رحمة اللـه علیه در کتاب شریف امام شناسی در باب زیارت سیدالشهدا علیه السلام روایتی را آوردند که تقدیم میگردد.

زیارت معصومین علیهم السلام از اوجب واجبات است که هر چه مراعات آداب و اعمال وارده بیشتر باشد بهره زائر بیشتر خواهد بود؛ کتاب حاضر به آداب جامع ظاهری و باطنی عتبات عالیات در عراق می پردازد که حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی را بر اساس متن روایات و با برداشت از سیره بزرگان خصوصا حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه به صورت اختصار بیان می کنند.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه: از آثار بارگاه و حرم ایشان پیداست که شخصیت با عظمتی در اینجا مدفون هستند و ایشان نسبتِ حضرت رقیه را به سید الشهدا علیه السلام به عنوان دختر، تایید می کردند و از جاهایی که در سفر به شام همراه با حضرت حاج سید هاشم حداد اعلی الله مقامه الشریف به زیارت می رفتند، مزار خانم رقیه سلام الله علیها بوده است.

پنجم ماه صفر منسوب به شهادت دردانه ابی عبدالله علیه السلام بی بی حضرت رقیه سلام الله علیهاست. یادداشت ذیل از زبان علامه طهرانی رحمة الله دراینباره است

مصیبت حضرت امام حسین علیه السلام حتی بر اهل بیت عصمت و طهارت که معدن صبر و حلم و تحمل هستند چنان جانکاه بود که کلمات و حرکاتی از آنان صادر شد که حتی در مصیبت جدشان رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیر مومنان علیه السلام هرگز دیده نشد که در برخی از روایات صحیحه بدان اشاره شده است که تقدیم می گردد

علّامه حِلّى رحمة الله علیه را بعد از فوت، خواب دیدند و از کیفیّت أحوالش استفسار نمودند، جواب گفت: لَوْ لا زِیارَةُ الْحُسَیْنِ وَ تَصْنِیْفُ الالْفَیْنِ لَهَلَکَتْنِى الْفَتاوَى! «اگر زیارت إمام حسین علیه السّلام نکرده بودم، و تصنیف «الفَین» که دو هزار دلیل است بر إثبات إمامت بلا فصل مرتضى علىّ علیه السّلام نکرده بودم، هر آینه هلاک مى‏ کرد مرا فتواهائى که داده بودم.» منبع: ولایت فقیه در حکومت اسلام، ج ‏3، ص: 8

یکی از موضوعاتی که درباره عزاداری سید شهیدان حضرت اباعبد الله الحسین علیه السلام مورد بحث است پوشیدن لباس سیاه است ؛ این درحالی است که همگان بر اساس روایات صحیح اذعان دارند که پوشیدن لباس سیاه در غیر موارد ضرورت کراهت دارد، حال سوال این است که آیا این پوشش در عزای امام حسین علیه السلام سنّت است یا خیر؟ حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی به این پرسش پاسخ می دهند.

یکی از مستحبّات مؤکَّد در دستورات دینی و سلوکی گفتن اذکار است که برای انجام این دستور توصیه بسیار به استفاده از تربت سیّدالشّهداء علیه السّلام شده است؛ در این میان یکی از مواردی که بزرگان از آن نهی می کردند در دست نگه داشتن تسبیح بدون گفتن ذکر است که البتّه این امر در دو مورد استثناء شده است که در ادامه می آید

آیت الله سیدحسین یعقوبی قائنی حفظه الله در کتاب شریف سفینه الصّادقین می فرمایند : در روایات برای تربت قبر شریف امام حسین علیه السلام نکته ی دیگری مبنی بر اینکه تسبیح تربت در دست انسان بدون آنکه با آن ذکر گفته شود خود تسبیح میگوید بیان گردیده است.

در اینکه امام حسین علیه السلام چه تعداد فرزند داشتند، میان مورخین اختلاف است تا جاییکه برخی از اطفال سیدالشهداء علیه السلام از اصل مورد انکار قرار گرفته است؛ حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه در اینباره تحقیقی دارند که از نظر می گذرد.

همه ما این شعر معروف «أمیری حُسین و نِعمَ الأمیر» (علیه السلام) را بارها شنیده و آن را زبان حال خود دانسته  و عاشقانه زمزمه کرده ایم اما شاید ندانیم سرآینده آن کیست؟ یادداشت پیش روی از استاد شاهرخ همدانی به این مقوله پرداخته است.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عالى ‏ترین اسوه و الگوى فناى در ذات حقّ تعالى امام حسین علیه السلام بود که نه تنها در روز عاشورا از هر چه بود گذشت، بلکه نفس مقدّسش در راه خدا اینطور بود. سیّدالشّهداء علیه السّلام در روز عاشورا سیّدالشّهداء نشد؛ قبلًا هم همینطور بود، نفسش اینگونه بود. روز عاشورا روز تجلّى و ظهور بود، روز انکشاف بود که بر اهل عوالم و خلائق روشن کرد آنچه را که باید روشن نماید.

آیا حضرت سید الشهداء علیه السلام هنگام مواجهه با دشمن، نمی‌توانستند با تصرّف تکوینی، دشمن خود را نابود کنند؟ اگر می‌توانستند، چرا از آن قدرت خود استفاده نکردند و با فریاد «هل من ناصر ینصرنی» و امثال آن، از مردم یاری می‌خواستند؟ 

چون ابن زیاد از کار کربلا و قتل و اسارت فارغ شد به مسجد آمده و خطبه خواند و گفت: شکر خدائى را که حقّ را ظاهر ساخت و اهل حقّ را پیروز نمود و امیرالمؤمنین یزید و پیروان او را یارى کرد و کذّاب فرزند کذّاب را کشت. هنوز عبید الله بن زیاد از این جمله نگذشته بود که 

وقایع، هرچقدر که مهمّ باشند، نوع نگاه و شکل ترویج و نشر آن در اثربخشی و ماندگاری آن و دریافت هدف از آن نقشی بسزا دارند؛ نگاه منطقی و حقیقی آن را در مسیر خود جاودان و نگاه احساسی و خیالی آن را کمرنگ کرده و از هدف دور می سازد. در مقاله پیش رو، عاشورا از منظر عقل و احساس مورد توجّه قرار گرفته است.

برخی به اشتباه به جهت نگاهی تک بعدی به حقیقت امام وی را بی احساس و خالی از هر گونه عاطفه بشری می پندارند لذا ورود مصائب جانکاه روز عاشورا را بر امام حسین علیه السلام امری عادی تلقی می کنند در حالیکه احساسات و عواطف به جهت جامعیت و کمال در امام معصوم و اولیای الهی بیش از دیگران است که در این مقاله به آن پرداخته می شود

فرزند ارشد حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه در ضمن مصاحبه مکتوبی به تشریح سیره عزاداری والد معظمشان پرداختند که در ضمن آن به سیره علامه در روز عاشورا و شام غریبان اشاره می کنند که تقدیم می گردد.

درباره روزه روز عاشورا اقوال متعددی از ناحیه بزرگان در قدیم و جدید وجود دارد در این مقاله تحقیقی از جانب حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی صورت گرفته که در یک جمع بندی به نظری متفاوت رسیده اند که از نظر خوانندگان محترم می گذرد.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

چای روضه مجلس امام حسین علیه السلام برکت دارد و این چای از برکات مجلس روضه متبرک شده و مورد عنایت است و خوردن دارد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

طلابی که منبر می روند حتما منبر را با روضه ختم کنند و حتما روضه را با صوت بخوانید و برای روضه خوانی بیشتر از کتب لهوف و نفس المهموم و مقتل مرحوم مقرم استفاده کنند و از روضه هایی که در افواه مشهور است و سند ندارد یا در کتب معتبره نیامده است اجتناب ورزند مثلا می فرمودند: اینکه در روضه حضرت علی اصغر علیه السلام گفته می شود...

چندسالی است که سفر زیارت اربعین سیدالشهداء علیه السلام با پای پیاده که سیره علما در سابق بوده جانی دوباره گرفته و هر ساله شور و شعوری حسینی در دلها به پا می کند، حال که این حرکت عظیم هر ساله تکرار می شود بسیار مناسب است که فرهنگ نامه آن دانسته شود، از این روی حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی برای اولین بار مستندات زیارت پیاده را در تاریخ بر اساس قرآن و روایات و سیره علما و حتی در سایر ادیان بررسی کردند که به صورت جامع در کتابی به نام "بر مرکب إرادت" تقدیم می گردد.

یکی از توصیه های حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه به طلاب خواندن روضه در آخر سخنرانی بود و خودشان هم بر همین روش چه در سخنرانی و حتی در کتابت عمل می کردند و می فرمودند: روضه نور منبر است؛ در این مقام روضه ای از علامه درباره حضرت علی اکبر علیه السلام که در تالیفاتشان است نقل می شود.

آیت الله علوی بروجردی از نوادگان مرحوم آیت الله بروجردی رحمة الله علیه نقل می کنند: یکبار همراه مدّاح معروف (که ملقب به) "علّامه" بود  به منزل مرحوم" علاّمه طباطبایی" رفتیم، در زدیم و خود ایشان آمدند در را باز کردند. رفتیم داخل در اطاق دم در نشستیم و من یادم هست که چایی آوردند و خادمی نبود!، خانمی به در زدند و خود علاّمه طباطبایی بلند شدند و سینه چایی را گرفتند و چون دست ایشان می لرزید من بلند شدم و سینه چایی را گرفتم و خدمت آقایان آوردم.

 مقالۀ پیش روی برگرفته از سخنرانی های حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در باب زندگی و سیره حضرت علی اکبر علیه السلام است

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

على اکبر (علیه السلام) امید دل حضرت امام حسین علیه السلام بود. هم شاخه از یک درخت، و هم پیوند از یک ساق بود، طرز تفکّر و مرام و مقصدش عین آن حضرت بود. کَأنَّهُ هُوَ، بَلْ إنَّهُ هُوَ در اینجا مصداق دارد لهذا در قیامت مقامى پیدا مى‏کند که شهدا و صدّیقین هم ندارند. (امام شناسى، جلد ‏15، صفحه 334)

روضه نور جلسات علم و معرفت است؛ در این مقام روضه ای از مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه درباره حضرت علی اصغر علیه السلام که در تالیفاتشان است نقل می شود.

داود رقّی می گوید: من محضر امام صادق علیه السلام مشرف بودم. حضرت آب طلب کردند و همین که آب را نوشیدند؛ دیدم امام منقلب شد و حالت گریه پیدا کرد و دوچشم مبارکش پر از اشک شد...

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: اگر خلافت مرد مظلوم على بن أبى طالب علیه السّلام را (غصب نمی کردند و) نمى‏ بردند، تیر حرمله در روز عاشورا به گلوى حضرت على اصغر نمى‏ رسید. (امام شناسى، ج ‏8، ص: 67)

در مورد شخصیت جناب حضرت حربن یزید ریاحی علیه السلام سوالاتی که منشاءش تردید است دیده می شود؛ که جدا افتادن حرم مطهرش را تایید بر آن می دانند.! استاد شاهرخ همدانی در این مقاله به تبیین جایگاه معظم و بی نظیر حضرت حر پرداخته و آن را متبرّک به روضه حضرتش نمودند.